Karel ende Elegast

Samenvatting

Koning Karel wordt in de nacht gewekt door een engel. Hij beveelt Karel om uit stelen te gaan, maar Karel doet dat niet. Pas na de derde keer (het heilige getal) gelooft hij het en sluipt Karel het kasteel uit.

Op een gegeven moment komt hij op zijn paard een zwarte ridder tegen. Beiden willen ze niet zeggen wie ze zijn en er ontstaat een gevecht. Dan noemt de onbekende ridder zijn naam: Elegast. Hij was vroeger een leenman van Karel, en nu is hij verbannen. Samen besluiten ze om bij Eggeric (zwager van Karel) het kasteel te stelen. Daar gedraagt Karel zich erg onhandig, door te willen inbreken met een ploegijzer. Door een wonderkruid kan Elegast verstaan wat de dieren zeggen, en hij hoort dat de koning in de buurt is, maar hij gelooft hen niet.

Elegast neemt veel goud mee maar wilt ook nog een kostbaar zadel uit de slaapkamer stelen. Eggeric en zijn vrouw worden wakker van het gerinkel van de bellen van het zadel en Elegast verstopt zich onder het bed. Eggeric vertelt zijn vrouw dat morgen koning Karel vermoord zal worden. Als zij dan tegen hem uitvalt, slaat Eggeric haar, en krijgt ze een bloedneus. Elegast vangt wat van haar bloed als bewijs in zijn handschoen op en tovert daarna iedereen weer in slaap en vlucht het kasteel uit. Dan vertelt hij alles aan Karel, maar weet niet dat Karel de koning is.

Karel begrijpt hierdoor dat hij daarom door God was gezonden om uit stelen te gaan. Karel belooft Elegast dat hij het de koning zal vertellen en zo gaan ze uit elkaar. Door deze nachtelijke tocht ontdekt Karel, ondanks zijn verbanning, Elegast zijn trouw aan de koning en de ontrouw van zijn zwager. De volgende dag worden alle samenzweerders gevangengenomen en wordt er een tweestrijd tussen Elegast en Eggeric uitgeroepen. Elegast overwint en Eggeric wordt gedood. Elegast wordt in zijn eer hersteld en mag met de zus van Karel trouwen.

 

Compositie en tijdsverloop:

Het boek is rond 1230 geschreven en het speelt zich af tijdens het leven van Karel (742-814). Hij was keizer van 800-814 en rond 785 was er echt sprake van een samenzwering tegen hem. 
Het is chronologisch geschreven waardoor het heel erg makkelijk is om het te volgen. In het verhaal gaan er een dag en een nacht voorbij. 

 

Ruimte:

Het verhaal speelt zich af in Karels kasteel, waar Karel zijn opdracht krijgt, in het bos waar hij Elegast tegenkomt en in het kasteel van Eggeric, waar ingebroken werd en de samenzwering ontdekt is. De ruimte is niet heel uitgebreid maar hierdoor is het wel duidelijk wat erop welk moment gebeurd.

 

De wijze van vertellen:

Het verhaal wordt ingeleid door een ik-figuur die mededeelt dat hij een verhaal wil gaan vertellen. Dit is te begrijpen wanneer je weet dat dat middeleeuwse verhalen werden voorgedragen. De verteller is een alwetende verteller. Hij weet namelijk van de dubbelrol van Karel, maar beschikt ook over de informatie die Elegast hoort in de slaapkamer van Eggeric. Veel van zijn informatie deelt hij met de lezer, waardoor je als lezer een groot deel van het verhaal doorziet.

 

Thema:

 

Hoofsheid 

Ondanks dat hij is verbannen door de koning, blijft Elegast loyaal aan zijn koning. Hiermee laat hij zien dat hij de perfecte vazal is. Als lezer weet je dat Elegast trouw is aan zijn koning zodra Karel voorstelt om zichzelf te bestelen en Elegast dit voorstel afwijst. Daarnaast laat Karel zien dat hij trouw is aan God. Hij begrijpt niet waarom hij uit stelen moet gaan, maar omdat God het zegt doet hij het toch maar. 

 

Personages:

Karel/Adelbrecht: 

Het hoofdpersonage is koning Karel, naar Karel de Grote. In veel van deze verhalen speelde Karel de Grote zelf niet de hoofdrol, maar dat is hier dus wel het geval. In dit verhaal stelt hij zich gehoorzaam op tegenover God en maar goed ook, want zo komt hij erachter dat zijn zwager hem wil doden.

 

Elegast:

Elegast is de vazal van de koning maar is verbannen. De reden van zijn verbanning blijkt niet uit het verhaal en koning Karel lijkt hier ook spijt van te hebben. Na zijn verbanning is Elegast gedwongen om te gaan stelen om zichzelf te kunnen onderhouden. Uiteindelijk blijkt Elegast trouw te zijn aan zijn koning en is hij niet langer verbannen. 

 

Eggeric:

Eggeric is getrouwd met de zus van koning Karel en dus zijn zwager. Hij is duidelijk het onsympathieke figuur in dit verhaal. Hij beraadt een moordaanslag op de koning maar dit komt uit. Uiteindelijk trekt hij aan het kortste eind: hij wordt schuldig bevonden en gedood door Elegast.

 

Titel, ondertitel en motto

De titel spreek voor zich; het verhaal gaat over koning Karel en zijn vazal Elegast. ‘Ende’ is een verouderde vorm en het betekent ‘en’.

Bij dit boek is er geen ondertitel en geen motto.