Eus - Özcan Akyol

Samenvatting

Als Eus geboren wordt, moet zijn oudere broer Mahir hun vader Turis in het café komen vertellen dat hij er een zoon bij heeft. De man drinkt zich eerst een stuk in de kraag en gaat pas de volgende dag in het ziekenhuis kijken. Deze onverschilligheid van de vader voor zijn zonen voelt Eus zijn hele leven lang. Zijn ouders zijn Turken, ook ‘batsen’ genoemd, in de jaren zeventig geëmigreerd naar Nederland en nauwelijks geïntegreerd. Ze spreken geen of slecht Nederlands, zodat de zonen als tolk en hulp bij administratieve zaken fungeren. Het gezin is niet gelovig en woont in Deventer, consequent als ‘Koekstad’ aangeduid.

In de zomervakantie gaan ze naar Turkije, waar Eus een geitje krijgt dat hij aanbidt. Maar de geit wordt geslacht en opgegeten. Het dier diende als offerbeest bij de besnijdenis van Eus en zijn broers. Eus kan deze wreedheid nauwelijks verdragen, maar raakt gehard door de manier waarop zijn vader met hem omgaat. Ook gaat hij met zijn vriend Ata op boevenpad. Samen jatten ze stapels kranten die ze lucratief doorverkopen.

Eus kan goed leren, maar zijn juffrouw van de basisschool vindt het geen goed idee dat hij, als Turk, naar het atheneum zou gaan, dus komt hij op de mavo terecht. Die doorloopt hij met gemak. Hij schrijft zich daarna in op het ROC, maar volgt er nooit een enkele les. Wel strijkt hij de studiefinanciering op en maakt hij gretig gebruik van zijn ov-jaarkaart. Met zijn vriend Metin versiert hij meisjes. Zijn eerste vriendinnetje Levine heeft rijke ouders, die hem goedkeuren, zodat Levine Eus toestaat met haar te vrijen.

Eus heeft ondertussen een baantje als afwasser, bij hetzelfde restaurant waar zijn broer Kosta werkt. De Suryoye (Syrische) familie die dit bedrijf runt haat Turken, zodat Eus regelmatig uitgescholden wordt. Maar ‘Haakneus’, een familielid van de eigenaars met een enorme neus maar een prachtig lichaam, wekt Eus’ belangstelling. Hij raakt er bevriend met Kareltje, die uit een woonwagenkamp komt en nergens bang voor is. Na het werk bakken ze voor zichzelf flinke lappen vlees en drinken dure whisky. Daarna gaan ze met z’n allen de stad in, waar ze het helemaal op een zuipen zetten. Daar komt Eus Levine tegen, die met een andere Turk aan het zoenen is, waarop Eus de jongen in elkaar slaat. De verkering is daarna voorbij.

Eus’ broer Kosta komt met het idee Turkse feesten te organiseren. Hij vraagt Eus en Kareltje om mee te helpen. Op diverse plekken in het land worden de feesten een groot succes. Voor Eus zijn ze vooral een excuus om te drinken en los te gaan. Ondertussen is zijn vader, na jaren arbeidsongeschikt te zijn geweest, nu met pensioen en direct daarop naar Turkije vertrokken. Voor Eus en zijn moeder betekent dit een opluchting, omdat Turis de wind eronder hield.

Op een van de feesten ontmoet Eus Selma, die hem pas na anderhalf jaar verkering toestaat met haar naar bed te gaan. Dit loopt uit op een ramp. Na de seks begint ze te bloeden en moet acuut naar het ziekenhuis. Daarna verbreekt ze de verkering.

Eus is op zichzelf gaan wonen en strijkt daardoor een hogere studiefinanciering op. Om aan nog meer geld te komen heeft hij een creditcard aangevraagd, die hij nooit afbetaalt. Zijn leven kent geen enkele richting of doel.

Als zijn broer een relatie krijgt met een meisje en bij de familie intrekt, wordt Eus de nieuwe kok. Het laatste feest dat ze organiseren is helaas een flop. Eus gaat vaak op stap met Kareltje en ontmoet hierbij Daphne, die achter de bar werkt. Het is een lief meisje, dat Eus maar al te gemakkelijk belazert. Als hij voor haar ogen met een ander zoent, is de verkering voorbij. Kareltje stort zich ondertussen op de wietteelt, die hij trots aan Eus laat zien

Dan ontmoet Eus Meltem, van wie hij meteen vermoedt dat ze niet helemaal spoort. Hoewel ze uit een strenggelovige familie komt, heeft ze met seksualiteit geen enkele moeite. Voor de zekerheid geeft Eus Meltem niet zijn woonadres, maar spreekt hij met haar af in zijn ouderlijk huis, als zijn ouders op vakantie zijn. Na een rampzalig verlopen vrijpartij besluit hij met haar te kappen, maar Meltem blijft hem lastigvallen. Op zijn werk wordt hij belaagd door Haakneus, die hem op een avond onverwachts . Eus laat dit toe omdat hij toch net ontslag heeft genomen.

Dan vertelt Meltem dat ze getrouwd is met Osman, met wie ze niet meer samenwoont. Osman is achter de verhouding gekomen en wil haar niet laten gaan. Ook zegt Meltem dat ze zwanger is van Eus, die meteen op een abortus aandringt. Als Osman Eus bij Meltem aantreft, volgt er een gevecht waarbij Osman een mes trekt. De politie komt erbij, maar Osman is snel weer op vrije voeten. Eus besluit zich gedeisd te houden en vertrekt met Ata voor een tijdje naar Turkije.

Eenmaal weer thuis beseft Eus dat hij blut is. Gelukkig vraagt zijn broer Kosta hem mee op een lucratief reisje. Samen met Kosta’s Roma schoonfamilie reizen ze af naar Parijs, waar de familie winkels binnenloopt, het personeel afleidt en de kluis leegrooft. Eus is na vijf dagen vijfendertigduizend euro rijker. Ze voeren hetzelfde trucje uit in Brussel, waarna Eus een nieuwe auto aanschaft en aan zijn moeder laat zien. Ze vindt het verdacht, en wil geen geld, maar neemt wel de honderdveertien euro en vijftig cent aan die Eus op zak heeft.

Om van zijn cash af te komen, koopt Eus veel spullen. Niet veel later valt de politie bij hem binnen en arresteert hem. Ze blijken al langer achter de dievenbende, die internationaal opereerde, aan te zitten. Dat ze daarbij Eus’ vrienden met hun illegale handeltjes ook op het spoor zijn gekomen, neemt Eus zichzelf zeer kwalijk. Hij komt na een lang voorarrest in het Huis van Bewaring terecht, waar hij denkt zonder geld te zitten. Maar dan blijkt dat er honderdveertien euro en vijftig cent op zijn rekening is gestort. Zijn moeder is hem niet vergeten.

Titelverklaring

Eus is de bijnaam van de ik-figuur, die gebaseerd is op de schrijver Ӧzcan Akyol. De eerste letters van zijn voornaam klinken als ‘Eus’. Hij is het hoofdpersonage dat over zijn ervaringen als tweede generatie Turk vertelt. Zijn leven wordt bepaald door zijn afkomst en de manier waarop hij en vooral de buitenwereld hier tegenaan kijken.

Personages

Eus is het hoofdpersonage dat zijn verhaal achteraf vertelt, als hij in de gevangenis zit. Hij is een gevoelig kind, dat snel gelooft wat iemand hem vertelt en daardoor vaak bedrogen uitkomt. Als hij opgroeit, wordt hij harder en onverschilliger. Vrouwen, drank en veel geld verdienen zijn de dingen waarvoor hij zich interesseert. Hij houdt van zijn moeder en twee broers maar haat zijn vader. In zijn relaties met meisjes is hij soms heel gevoelig, maar tegelijkertijd liegt en bedriegt hij. In de gevangenis gaat hij zijn leven beteren.

Zijn vader Turis is een werkschuwe, luie en dranklustige man, die weinig om zijn vrouw of kinderen geeft. Hij is hard, egoïstisch en alleen strijdvaardig als hij denkt dat hij iets tekortkomt.

Eus’ moeder is een hardwerkende, op de achtergrond blijvende vrouw, die alles over zich heen laat komen en zich nooit verweert. Ze blijft haar man trouw, al houdt ze niet meer van hem.

Mahir is Eus’ oudste broer. Hij pest zijn broertje maar zorgt ook voor hem. Mahir is zelfstandig en sterk. Kosta is de middelste broer. Hij heeft ondernemingslust en begint aan de feesten voor Turken, die een groot succes worden. Hij zorgt dat Eus ook geld verdient als hij later bij de Roma familie woont.

Ata is een van Eus’ oudste vrienden. Hij neemt Eus al op de basisschool mee op het dievenpad. Hij is slim, ondernemend en trouw aan zijn vrienden.

Kareltje is Eus’ vriend. Hij komt uit het woonwagenkamp, is trouw en werkt hard. Net als Eus heeft hij geen doel in zijn leven.

Eus’ vriendin Levine is van rijke komaf. Ze ziet alles vanuit haar positie, was Eus’ eerste sekspartner en bedroog hem met een ander. Selma, Eus’ tweede vriendin, is preuts en religieus. Ze is niet al te slim, maar geeft wel echt om Eus. Na een vrijpartij waarna ze bleef bloeden, verbreekt ze de relatie. Met zijn vriendin Meltem heeft Eus een ingewikkelde verhouding. Ze trekt aan en stoot af, waardoor Eus niet zo gemakkelijk los van haar kan komen. Meltem is dramatisch, overdreven en hard.

Eindoordeel

Dit boek laat zien dat de opvoeding en het milieu waar je in opgroeit een enorme invloed hebben op de manier waarop jij je leven leid. Blijf je op het rechte pad of sta je open voor crimineel gedrag? Eus zijn ouders hebben niet veel geld en zijn niet religieus. Hierdoor zit Eus in een moeilijke situatie. De Turken vinden hem geen échte Turk, omdat hij als enige niet naar de moskee gaat. De autochtonen vinden hem geen échte Nederlander, omdat hij geboren is in Turkije en vooral speelt met Turkse vriendjes. Dit boek is een inspiratiebron voor iedereen die verleid wordt om het criminele pad op te gaan of al in het criminele circuit zit, want ondanks dat Eus veel tegenslagen in zijn leven heeft meegemaakt, toch goed terecht is gekomen. Eus is een knap geschreven boek waar mensen hoop uit kunnen putten.